TILBURG - Het graf van Johanna Ledel en Florina Troch is toegevoegd aan de monumentenlijst van de gemeente Tilburg. Zij waren het eerste bekende lesbische stel uit Tilburg. Het graf op de begraafplaats aan de Bredaseweg is ook het eerste LHBTIQ+ monument in de gemeente.


Sluitend bewijs van de liefdesrelatie van Ledel en Troch is er niet, maar dat is ook niet verwonderlijk. Nog geen eeuw geleden was homoseksualiteit niet sociaal acceptabel en zelfs strafbaar. Als vriendinnen konden ze ongestoord samenwonen. Hints van hun liefdesrelatie zijn er genoeg. Zo liet Ledel het huis aan de Professor Dondersstraat bouwen voor Florina en gaf het de naam ‘Flora’. Dit is tot de dag van vandaag nog te zien op de gevel. Ook het feit dat ze samen begraven liggen in een dubbelgraf is tekenend.

Pien Merkx, voorzitter van het COC Tilburg/Breda: “Johanna en Florina zijn het eerst bekende Tilburgse lesbische stel in de geschiedenis. Voor de identiteit van hedendaagse en toekomstige LHBTIQ+ Tilburgers is het van belang dat hun verhaal bewaard blijft. Gelukkig leven we nu in andere tijden, waarin we als mens onze eigen diversiteit steeds meer omarmen. Daar hoort ook een verleden bij. Biseksualiteit is geen modegril. Koning Willem II was in de 19e eeuw al biseksueel. Lesbische vrouwen waren er ook al in de twintigste eeuw. Het graf van Johanna en Florina levert het bewijs.”

Het verhaal van Tilburg

Rik Grashoff, wethouder monumenten: “Het grafmonument is cultuurhistorisch waardevol vanwege de betekenis die het nu nog heeft voor de LHBTIQ+ gemeenschap, maar ook vanwege de rol van de overledenen in de Tilburgse samenleving in de vroege twintigste eeuw. De overledenen waren dus in meerdere opzichten belangrijk in het verhaal van de Tilburgse gemeenschap.”

Rolph Dols, wethouder inclusie: “Door het dubbelgraf een monumentenstatus te geven laten we zien dat de LHBTIQ+ gemeenschap ertoe doet en een plek heeft in onze gemeente. En daar start een inclusieve samenleving wat mij betreft; het gevoel hebben maar vooral geven dat iedereen er mag zijn en dat je ertoe doet. “

Waarde graven

Het grafmonument van Johanna Ledel en Florina Troch heeft architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere stijl en detaillering. De verbondenheid tussen de twee vrouwen wordt bijvoorbeeld weergegeven door de twee kruisen. Het ontwerp is zeldzaam en uniek. Ook het feit dat er op deze begraafplaats nog tientallen andere graven (uit de periode 1813-1940) al monumentstatus hebben gekregen is belangrijk. Hiermee hebben de graven ‘ensemblewaarden’ en laten ze mooi de ontwikkelingen zien in materialen en decoratie van graven door de tijd heen.

Op de begraafplaats aan de Bredaseweg zijn nu al 25 beschermde (Rijks)grafmonumenten. Daar komt nu dus een gemeentelijk grafmonument bij. In heel de gemeente Tilburg gaat het om meer dan 40 graven met een beschermde status. Ook het hekwerk en bijvoorbeeld beelden kunnen als gemeentelijk monument worden aangewezen. Zo is aan de begraafplaats aan de Bredaseweg het hekwerk met de daarop geplaatste beelden al jarenlang beschermd.